Basismodule: Werken met ACT en Mindfulness in de psychosomatiek

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT) kunnen worden gepositioneerd als een van de meest prominente vertegenwoordigers van de derde generatie gedragstherapie. Met ACT en mindfulness leer je de veerkracht van je cliënt te vergroten. Je leert je cliënt te accepteren van datgene wat hij/zij niet kan veranderen en zich te richten op waardevolle activiteiten. Daar waar veel therapieën zich richten op klachtenreductie, richten ACT en mindfulness zich op gezonde coping met gezondheidsklachten en het verbeteren van kwaliteit van leven. Er wordt getracht om onderliggende processen van cognitieve fusie en experiëntiële vermijding te herkennen en aan te pakken. Het (ultieme) doel is dat mensen psychologisch flexibel en zelfredzaam worden zodat ze een waardevol leven kunnen leiden al dan niet met klachten. Binnen de context van de fysiotherapeut draagt dit bij om beweeggedrag te stimuleren waarmee de participatie van de cliënt wordt vergroot. De technieken uit ACT en mindfulness geven richting aan de omgang met de symptomen, beperkingen en de impact die het heeft die bv. chronische pijn, SOLK en stress gerelateerde klachten met zich mee brengen. ACT en mindfulness hebben zich de afgelopen decennia bewezen als evidenced-based interventie bij deze problematiek. Daarbij sluit de methodiek van ACT en mindfulness goed aan bij de biopsychosociale en procesmatige werkwijze van psychosomatisch fysio- en oefentherapeuten.

In ACT worden vaardigheden ontwikkeld binnen zes kernprocessen, die bijdragen aan het vergroten van het bewegend functioneren.

• Acceptatie/bereidheid: Actief toelaten van vervelende ervaringen (zoals lichamelijke klachten en vervelende emoties).
• Defusie: Afstand nemen/ loskomen van je gedachten.
• Zelf als context: Flexibel omgaan met je zelf(beeld). Vergroten van zelfcompassie en andere perspectieven kunnen innemen.
• Hier en nu: Aandacht richten in het hier- en nu/mindfulness.
• Waarden: Stilstaan bij wat je echt belangrijk vindt in het leven en dit de richting laten bepalen en je keuzes op baseren.
• Toegewijd handelen: (lichamelijke) activiteiten ondernemen gebaseerd op je waarden. Bereidheid om obstakels hierbij aan te gaan.

In de cursus worden deze vaardigheden vertaald binnen de context van een fysiotherapeutische setting. De veelvuldig gebruikte metaforen van ACT worden bijvoorbeeld ondersteund en versterkt met bewegings-, ervaringsgerichte- en mindfulnessoefeningen. We leren vooral door te doen. Herstelbelemmerende factoren/contextuele factoren zoals automatische disfunctionele ziektepercepties en copingstrategieën worden transparant gemaakt en alternatieve functionele copingstrategieën geëxploreerd en geëxperimenteerd. 

In de cursus wordt een stevige basis gelegd om inzicht te krijgen in de achterliggende visie en theoretische constructen van ACT en mindfulness. Eigen leerervaringen, reflecteren en visievorming spelen hierin een belangrijke rol. Ook komen praktische toepassingen voor in de praktijk ruim aan bod. Daarnaast is er aandacht voor klinisch redeneren vanuit kennis van stress- en pijnfysiologie, neurowetenschappen en psychologie.

Leerdoelen

Deze cursus leert je hoe je als (psychosomatisch) fysiotherapeut cliënten met chronische pijn, SOLK en stress gerelateerde problematiek, weer een waardevol perspectief kan bieden en (letterlijk) weer in beweging kan krijgen in voor hun belangrijke levensgebieden. Je krijgt kennis en leert vaardigheden om ACT en mindfulness te integreren binnen de (psychosomatisch) fysiotherapeutische behandelsetting.

Naast de psychologische kant van ACT wordt er veel aandacht besteed aan de koppeling met het bewegend functioneren van de cliënt. Ook wordt er stil gestaan bij de attitude van de therapeut zelf, omdat deze onlosmakelijke verbonden is met mindfulness, ACT en werkalliantie met de cliënt: ‘Practice what you preach’.