Doelen van het werken met meerstemmigheid in coaching

Meerstemmigheid:
Die innerlijke stemmen in onszelf wisselen voortdurend, veelal ook onbewust. Men kan die verschillende stemmen in zichzelf herkennen. Er wordt daarbij gesproken van “het meerstemmige zelf” of “het dialogische zelf”. De dialogische theorie is ontwikkeld door prof. H. Hermans in samenwerking met Els Hermans-Jansen en mede gebaseerd op onderzoek en bevindingen uit haar therapeutische praktijk. De opbrengst daarvan is de PPR-methode.

PPR-methode:
Met de PPR-methode kunnen de onderlinge verhoudingen tussen interne posities (ik als trotse, ik als onzekere, ik als moeder enz), tevens de onderlinge verhoudingen tussen externe posities (belangrijke, geïnternaliseerde personen zoals mijn moeder, mijn vader, mijn kind, mijn collega, mijn vriend Maarten enz.) en ook de relatie tussen interne en externe posities worden onderzocht. Het aantal interne en extern posities is niet stabiel: nieuwe mensen en nieuwe situaties kunnen nieuwe posities creëren. Van de ene op de andere dag kan de positie ‘ik als kankerpatiënt’ op mij van toepassing zijn en krijgt de behandeld arts ongevraagd een plek binnen mijn externe posities.

De PPR-methode kan zowel aan het begin als tijdens een veranderingstraject worden ingezet. In een gesprek worden, nadat de onderzoeksvraag is geformuleerd, de interne en externe posities geïnventariseerd. Thuis wordt bij elke combinatie van interne en externe positie aangegeven in welke mate een interne positie, op een schaal van 0 - 5, door een externe positie opgeroepen wordt (in welke mate wordt ‘ik als perfectionist’ opgeroepen door mijn locatieleider Jan? Of in hoeverre wordt ‘ik als ondeugende’ opgeroepen door mijn vriendengroep?). Deze gegevens worden bewerkt door een computerprogramma. Deze bewerkingen brengen geen interpretaties met zich mee. In de rapportage worden alleen berekende gemiddelden gerangschikt en correlaties tussen interne posities onderling en correlaties tussen externe posities onderling weergegeven. In het daarna volgende gesprek worden deze gegevens met de cliënt besproken waarbij hij/zij diegene is die de gegevens interpreteert. Als een bepaalde ik-positie in het leven van de cliënt weinig voorkomt, is het aan de cliënt zelf om te bepalen of dit wenselijk of onwenselijk is. Hierbij is het aan de betrokkene zelf om in het kader van de onderzoeksvraag te bepalen of een bepaalde ik-positie een meer prominente plek krijgt in het zelf en bijvoorbeeld meer gaat samenwerken met een andere ik-positie.

Door globalisering neemt de complexiteit van onze wereld toe: niet alleen het aantal externe posities neemt toe maar ook de verschillen ertussen nemen toe. Dit heeft rechtstreeks gevolgen voor de complexiteit van ons zelf.

De PPR-methode is dan ook zeer geschikt om de stemmen van meerdere culturen in zichzelf te onderzoeken. Een stem uit het land van herkomst of sociale klasse kan als interne positie worden opgenomen. Hetzelfde geldt voor de daarbij behorende relevante externe posities.

Naast het inzicht en het overzicht dat de cliënt krijgt, speelt de volgende houding van de helper een belangrijke rol. De persoon maakt zelf een keuze over wie en wat hij wil vertellen en welke posities hij wenst op te nemen in het onderzoek. Vervolgens wordt de informatie, na ordening, in een schriftelijke vorm weergegeven. Dit creëert een afstand tussen de cliënt en diens onderzoek en bevordert daarmee de reflectie en diepgang van het gesprek.

In de PPR-methode gaat het om organiseren en het reorganiseren van het persoonlijk positie repertoire op grond van de persoonlijke betekenissen in relatie tot de verschillende posities. Dit geheel maakt het mogelijk dat concrete stappen voor verandering die aansluiten bij zijn persoonlijke keuzes of intenties kunnen worden geformuleerd.

Concrete leerdoelen van de opleiding PPR-methode:

• Bekend zijn met de theorie van het meerstemmig zelf
• Inzicht hebben in het eigen meerstemmig zelf
• Kunnen toepassen van de PPR-methode bij cliënten
• Op basis van de inzichten van de cliënt een veranderingstraject in kunnen vullen

Relevante literatuur:
Hermans, Hubert J.M. (2011). Het dialogische zelf, positionering en contrapositionering in een globaliserende samenleving. Amsterdam: Pearson.