NASCHOLING DEMEDICALISATIE
ONDERWIJSKUNDIGE VERANTWOORDING
26-11-19
Inleiding en relevantie
Medicatie afbouwen, demedicaliseren of ontpillen. Opeens zoemt het rond. Patiënten vertellen op social media en televisie hoe ze ‘eerst negen pillen namen, en nu nog maar één per dag’, hoeveel energieker zij zich voelen en hoe hun kwaliteit van leven is toegenomen sinds ze minder slikken, spuiten en smeren.
Een paar jaar geleden spraken huisartsen, medisch specialisten en paramedici er nauwelijks over. Nu kijken steeds meer zorgprofessionals naar hun voorschrijfgedrag en vragen ze zich af of het ook anders kan. Ze zoeken naar informatie en delen praktijkervaringen tijdens intervisie, op congressen en in publicaties. Of zoals één van de leden van Vereniging Arts en Voeding laatst zei: ‘het wordt tijd dat we ophouden de studie geneeskunde ‘medicijnen’ te noemen’. Onderzoekers versterken verder het geluid van patiënten en zorgprofessionals. Een groeiende stroom wetenschappelijke literatuur toont aan dat het kan: minder medicatie en meer gezondheid door voeding, beweging, ontspanning en slaap gericht in te zetten. Binnen de reguliere geneeskunde maakt leefstijl als medicijn opgang.
In opdracht van ZonMW bundelden in 2017 onderzoekers van Wageningen University & Research en de Universiteit van Groningen actuele kennis over de rol van voeding in de behandeling van chronische ziekten[1]. Zij concludeerden: ‘voedingsmaatregelen kunnen een belangrijke rol spelen in de behandeling van chronische ziekten en kunnen in belangrijke mate bijdragen aan gezondheidswinst. De grootste gezondheidswinst is haalbaar bij de behandeling van cardio-metabole ziekten (zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nierziekte). Gezonde voeding heeft niet alleen een positief effect op de chronische ziekte, maar ook op de algehele gezondheid. Voeding biedt daarmee een uniek voordeel boven farmacotherapie.’
De uitkomst van deze kennissynthese is koren op de molen van Vereniging Arts en Voeding. Wij zetten ons in voor volledige implementatie van leefstijl als medicijn in de gezondheidszorg. Als het aan ons ligt zijn leefstijlinterventies, tussen nu en tien jaar, waar mogelijk eerste keus behandeling bij chronische aandoeningen. Wat ons betreft maken patiënten en hun artsen samen bewuste en wetenschappelijk onderbouwde keuzes in leefstijl, medicatie en andere behandelingen en worden geneesmiddelen zo min mogelijk en zoveel als nodig voorgeschreven. Want laten we hier geen misverstand over bestaan, wij zijn een groot voorstander van voedings- en andere leefstijlinterventies, maar we realiseren ons ook dat andersoortige behandelingen waaronder geneesmiddelen vaak medisch noodzakelijk zijn.
Vereniging Arts en Voeding krijgt veel vragen over medicatie-afbouw. Een belangrijke vraag
is hoe medicatie-afbouw eruit kan zien in de praktijk. Wie doet wat, bij wie, waar en wanneer, hoe en waarom? Net als het opbouwen van medicatie, verschilt dit uiteraard per aandoening en zijn er verschillen tussen patiënten. De aard en de ernst van de ziekte en de symptomen spelen hierbij een rol evenals de karakteristieken van de persoon die het aangaat en zijn of haar persoonlijke situatie.
Om dit te concretiseren hebben een aantal experts een handleiding geschreven, welke in september 2018 zal worden gepubliceerd. De handleiding demedicaliseren bij diabetes type 2 is in 2017 en 2018 ontwikkeld door dr. Nynke van der Zijl (huisarts, Vereniging Arts en Voeding), Elise Kuipers(diëtist, zorggroep CHAGZ en zorggroep ROHA Amsterdam), Mariette van Veen-Bouman(diabetesverpleegkundige, Stichting Langerhans), Nicole de Groot (praktijkondersteuner huisarts, Keer Diabetes2 Om) drs. Tamara de Weijer (huisarts, Vereniging Arts en Voeding), dr. Simon Verhoeven(huisarts, Stichting Langerhans) en prof.dr. Henk Bilo (internist np, Stichting Langerhans). Melanie Uytendaal (diabetesverpleegkundige, zorggroep ROHA) en Sandra van Strijp (diabetesverpleegkundige, zorggroep CHAGZ) stonden mede aan de wieg van dit initiatief en coöperatie VGZ maakte het financieel mede mogelijk.
De auteurs van de handleiding stellen dat het document niet zonder scholing kan worden toegepast. Vereniging Arts en Voeding organiseerde in 2017 verschillende geaccrediteerde nascholingen over diabetes type 2 in samenwerking met Langerhans. Deze herhalen we op verzoek. Als belangrijke aanvulling organiseren we nu de nascholing demedicalisering, in het bijzonder gericht op de bovengenoemde handleiding. Actuele informatie over de handleiding staat op onze website www.artsenvoeding.nl.
Inhoud
Het onderwerp van de nascholing is:
Demedicaliseren bij Diabetes Type 2.
De objectiviteit en kwaliteit van deze nascholing wordt gewaarborgd door gebruik te maken van adequate actuele wetenschappelijk bronnen waarbij ook de beperkingen worden besproken.
Leerdoelen
De deelnemer
· weet wat een koolhydraatbeperkte interventie inhoudt, welke in en exclusie criteria belangrijk zijn en welke voorwaarden essentieel zijn voor de start van deze interventie bij de T2DM patiënt.
· kent het stappenplan voor de afbouw van medicatie bij T2DM.
· weet hoe dit praktisch toegepast dient te worden in de spreekkamer
· past direct bovenstaande kennis toe met behulp van patiënten casussen (workshop) zodat de opgedane kennis direct en adequaat in de praktijk toegepast kan worden.
Doelgroep:
Huisarts, specialist, arts Ouderengeneeskunde, POH, diabetesverpleegkundige, diëtist en apotheker
Studiebelasting en materiaal:
De studiebelasting is in totaal 3 uur en 10 minuten zonder pauze.
Voor deze nascholing hoeft geen studiemateriaal te worden aangeschaft. Het materiaal voor de workshop wordt tijdens de scholing verschaft aan de deelnemers.
Programma:
18.00 uur Inleiding
18.10 uur Voedingsprincipes en leefstijlinterventie
19.05 uur Demedicalisatie in de praktijk
20.00 uur Pauze
20.20 uur Workshop met casuïstiek
21.00 uur Afsluiting
Programma-onderdelen:
Inleiding
In de inleiding wordt de deelnemer welkom geheten en het programma kort toegelicht. Er is ruimte voor huishoudelijke mededelingen
Voedingsprincipes en leefstijlinterventie
Wat is een koolhydraatbeperkte leefstijl interventie? Hoe wordt dit nu in NL toegepast? en wat zijn de resultaten? Waarom is dit een goede behandeloptie voor de T2DM patiënt? In dit onderdeel worden het doel van de toepassing van de koolhydraatbeperkte leefstijlinterventie besproken en voedingsprincipes hier omtrent.
Demedicalisatie in de praktijk
Het stappenplan uit de handleiding wordt besproken en toegelicht. Wat zijn belangrijke punten/uitzonderingen? De toepassing van het stappenplan in de praktijk wordt uitgebreid toegelicht en ondersteund met patiënten-casussen en ervaringen. Interactie gewenst.
Workshop
In de workshop gaat de deelnemer zelf oefenen met het stappenplan aan de hand van patiënten-casussen. De deelnemer maakt zelf een afbouwplan bij de casus.
Werkvorm: verschillende groepen krijgen verschillende casussen: ze formuleren na 35 min (in 5 min) met elkaar de knelpunten en leerpunten in de casus; tijdens de terugkoppeling wordt dit per groep kort toegelicht
Nabespreken workshop en take home
Zie hierboven: elke groep licht in enkele minuten knel en leerpunten van de casus toe = take home. Er volgt een dankwoord en afsluiting.
Onderwijskundige verantwoording
De nascholing is onderwijskundig goed opgezet omdat:
- de inhoud en leerdoelen van het onderwijs duidelijk omschreven zijn en worden besproken met de cursist.
- er aandacht is voor divergente differentiatie; door verheldering van persoonlijke leerdoelen aan het begin van de nascholing en nabespreking van (zo veel mogelijk) van deze leerdoelen aan het einde.
- er gebruik wordt gemaakt van verschillende didactische werkvormen; de instructievorm (de inhoudelijke presentatie), de gespreksvorm (de cursisten spreken met elkaar; elevator pitch) en een workshop-opdracht (waarin in groepjes aan een casus wordt gewerkt). Er is op deze manier een goede balans tussen het aanbieden en ervaren van de leerstof.
- door de workshop is er sprake van activerend onderwijs
Sprekers
De volgende sprekers zullen het onderwijs verzorgen (wisselend per locatie).
Drs. Tamara de Weijer, huisarts, promovenda, voorzitter Vereniging Arts en Voeding
Drs. Iris de Vries, huisarts, promovenda, vice-voorzitter Vereniging Arts en Voeding
Mevr Karina Schenk, diëtiste, Vereniging Arts en Voeding
Gebruikte materialen
Tijdens de nascholing zal er een online forum (verzamelen leerdoelen) worden gebruikt en de sprekers zullen hun onderwijs ondersteunen met een PowerPoint-presentatie. De deelnemers ontvangen materiaal voor de workshop op papier.