Inleiding

In het kader van een door KWF Kankerbestrijding gefinancierde randomized controlled trial worden oncologieverpleegkundigen door de polikliniek Psychosomatische Gynaecologie en Seksuologie van het LUMC getraind in het uitvoeren van een begeleidingsprogramma ter ondersteuning van de seksuele rehabilitatie na behandeling met radiotherapie voor gynaecologische kanker. Deze trainingsdag is een derde vervolg-training op de basistraining seksueel herstel na gynaecologische kanker, die de cursisten in 2018 hebben gevolgd. De cursisten zijn inmiddels een jaar werkzaam als behandelaars in het kader van dit project. De behandeling wordt op locatie gesuperviseerd door ervaren seksuologen. Tijdens deze vervolg trainingsdag zijn de supervisoren en behandelaars beiden aanwezig. Een deel van deze trainingsdag wordt gezamenlijk verzorgd.

Methode

Deze trainingsdag bestaat uit het bespreken van de stand van zaken tot nu toe, een casusbespreking en het geven van twee workshops, waarbij diverse trainers en sprekers betrokken zijn. In deze workshops worden de tot nu toe opgedane kennis, attitude en vaardigheden aangehaald, opgefrist en verder verdiept d.m.v. onder andere voorbereiding van casussen en rollenspelen. Tevens zal er reflectie plaatsvinden. Tot slot komt er een gast spreken over een relevant thema: ’Wanneer het je raakt als zorgverlener’. Een deel van de patiënten, die behandeld worden voor gynaecologische kanker, zullen ondanks alle goede zorg een recidief krijgen en komen te overlijden. Tijdens deze dag wordt stil gestaan bij wat dat met je doet als zorgverlener. Omgaan met gevoelens van verlies, gevoelens van onmacht en machteloosheid als zorgverlener.

De scholing en het bijbehorende seksuele revalidatieprogramma zijn gebaseerd op de recentste versie van de evidence-based landelijke Richtlijn Cervixcarcinoom (Integraal Kankercentrum Nederland, versie 3.0). De interventie die centraal staat in de training is vormgegeven op basis van uitgebreide input van zowel zorgprofessionals (Bakker et al., 2014) als patiënten (Bakker et al., 2015). Uit een pilotstudie is gebleken dat de interventie een positief effect heeft op het seksueel functioneren van vrouwen die zijn behandeld met radiotherapie voor gynaecologische kanker, en door deze vrouwen als prettig wordt beschouwd (Bakker et al., 2017).

Doel

Het doel is dat de verpleegkundigen aan het einde van de training verdere kennis hebben opgedaan over o.a. gezond seksueel functioneren, verstoord seksueel functioneren (in de algemene en gynaecologische kanker populatie) en over gevolgen van behandeling van gynaecologische kanker. Wat betreft vaardigheden zijn de verpleegkundigen na het doorlopen van deze cursusdag in staat om, om te gaan met enkele complicaties bij de begeleiding van vrouwen bij het seksueel herstel na behandeling van radiotherapie voor gynaecologische kanker. De verpleegkundigen zullen voorafgaand aan deze trainingsdag verschillende huiswerkopdrachten maken.

Leerdoelen

• De verpleegkundige is bekend met de gevolgen voor seksualiteit van radiotherapie voor gynaecologische kanker.
• De verpleegkundige kan de gevolgen voor seksualiteit van radiotherapie voor gynaecologische kanker bespreekbaar maken met patiënten die het moeilijk vinden om hierover te praten.
• De verpleegkundige kent de seksuologische interventies die kunnen worden toegepast bij seksuele disfuncties bij vrouwen en mannen.
• De verpleegkundige kan gebruik maken van de seksuologische interventies voor vrouwen en mannen in de begeleiding van patiënten.
• De verpleegkundige kent de modules uit het behandelprotocol en kan die inzetten bij zowel de patiënte als partner.
• De verpleegkundige kent de problemen die zich voor kunnen doen bij het thuis oefenen met pelottes en kan de patiënte daarin begeleiden.
• De verpleegkundige is in staat om met behulp van Motivational Interviewing a.d.h.v. het geschetste probleem de patiënte te ondersteunen in de beslissing tot pelottegebruik.
• De verpleegkundige kan seksualiteit ook met de partner van patiënte bespreekbaar maken en inventariseren wat er aan eventuele klachten speelt.
• De verpleegkundige is zich bewust dat een deel van deze patiëntenpopulatie komt te overlijden tijdens de behandeling, en dat dit gevolgen heeft voor de behandelingsrelatie tussen de verpleegkundige en patiënte (en eventueel partner)
• De verpleegkundige is zich bewust dat gevoelens van onmacht en machteloosheid mee kunnen spelen in het contact met patiënte en haar partner.
• De verpleegkundige is in staat om dit thema bespreekbaar te maken indien nodig gewenst met supervisor of directe collega’s.