De effectiviteit van schematherapie bij Borderline persoonlijkheidsstoornissen is al intensief onderzocht, maar ook cliënten met andere persoonlijkheidsproblematiek profiteren in grote mate van schematherapie. Uit onderzoek in de TBS-sector blijkt dat schematherapie effectief is bij gecombineerde cluster B-problematiek (narcistisch, borderline en antisociaal) en zelfs bij patiënten die hoog scoren op de PCL-R. Ook op het gebied van cluster C-problematiek en recidiverende angst- en stemmingsstoornissen blijkt schematherapie goede resultaten te boeken. Daarnaast is er in de forensische psychiatrie vaak sprake van verslaving en komt in de verslavingszorg persoonlijkheidsproblematiek veel voor, al dan niet in combinatie met een juridisch kader. Schematherapie wordt dan ook in de verslavingszorg steeds meer ingezet en onderzocht bij de behandeling van dubbele of triple diagnose problematiek. Deze basiscursus Schematherapie is daarom specifiek gericht op de toepassing van schematherapie in de forensische psychiatrie en verslavingszorg.

In de cursus wordt ruim aandacht besteed aan diagnostiek en indicatiestelling. Daarnaast ligt de focus op de therapeutische relatie, het werken met schema’s en schemamodi, limited reparenting en experiëntiële technieken. Ook de invloed van de eigen schema’s van de therapeut komt aan de orde. Aan de hand van casuïstiek wordt veel praktisch geoefend met de verschillende technieken, zowel op het gebied van diagnostiek als behandeling. Er wordt veel in subgroepen gewerkt, waarbij de docent gerichte feedback geeft. Werkvormen zijn onder andere demonstraties, rollenspellen, schriftelijke opdrachten en discussies. De literatuur wordt vooraf gelezen en slechts kort toegelicht in de cursus.

Het betreft een 25-uurs basiscursus Schematherapie, waarin het gehele schematherapeutische proces aan bod komt zoals dit is ontwikkeld voor de behandeling van cliënten met een persoonlijkheidsstoornis. De cursus richt zich inhoudelijk op het verkrijgen en verdiepen van kennis van de schematheorie, evenals kennis en vaardigheden op het gebied van de schematherapeutische technieken. Daarbij wordt expliciet aandacht besteed aan de toepassingen hiervan binnen de forensische psychiatrie en verslavingszorg. Aan het einde van de cursus is de cursist in staat om een schematherapeutisch traject vorm te geven en uit te voeren.

De volgende onderwerpen komen aan bod:

• Theoretisch model van schemagerichte therapie en wetenschappelijke evidentie
• Diagnostiek en indicatiestelling
• Observatie en inzet van meetinstrumenten
• Maken van een casusconceptualisatie, functieanalyses en betekenisanalyses
• Schematherapeutische model en behandeling bij verschillende (persoonlijkheids)problematiek en comorbide problematiek
• De plaats en functie van comorbide problematiek (zoals middelenmisbruik en agressie) in het modusmodel
• Schematherapeutische interventies: experiëntiële, cognitieve en gedragsmatige technieken
• Toepassing van schematherapeutische interventies bij verslavingsgedrag en agressie
• Opstellen van een behandelplan in schematermen
• Opzet van de schematherapeutische behandeling
• Therapeutische houding en hanteren van de therapeutische relatie
• Afsluiten van de behandeling en terugvalpreventie