De hygiënehypothese uit de jaren 90 veronderstelde, dat de toename van allergie en astma een gevolg was van een afnemende infectiedruk door afnemende gezinsgrootte, toenemend antibioticagebruik en vaccinaties. In de jaren daarna kwam steeds meer nadruk te liggen op de rol van micro-organismen in de darm en de omgeving (de ‘old friends’ hypothese). Het immuunsysteem moet balanceren tussen verdediging tegen aanvallen van ziekteverwekkers en tolerantie van goedaardige micro-organismen zoals commensalen. Hoe leert ons immuunsysteem dat? De eerste spreker legt ons de basis uit en de volgende sprekers gaan in op de rol van microbiële blootstellingen bij het ontstaan van ziekten zoals astma en allergie. De laatste spreker neemt ons mee naar de ziekenhuisomgeving. Samen hopen we een veelzijdig beeld te geven van de balans tussen schoon en vies, voor zover het de gezondheid betreft.