Nederland telt op dit moment ongeveer 2,5 miljoen 65-plussers, dit is een zesde deel van de bevolking. Naar verwachting stijgt deze groep naar 4,1 miljoen in 2030, dan vormen de 65-plussers een kwart van de bevolking. Binnen de groep 65-plussers stijgen de ‘zeer-ouden’ in leeftijd, dit is de zogenaamde ‘dubbele vergrijzing’. Naar verwachting zijn in 2050 vier op de tien 65-plussers boven de 80 jaar[1]. Verreweg de meeste ouderen wonen zelfstandig, blijven relatief gezond en maken voor de gezondheidszorg gebruik van de huisartsenvoorziening. Men kan ziek worden maar herstelt ook weer. Wel komen meer chronische aandoeningen voor. Ongeveer twee derde van alle personen tussen 65 en 75 jaar heeft meer dan twee chronische aandoeningen die medische behandeling en zorg behoeven. Dat aantal neemt toe met het stijgen van de leeftijd. In de leeftijdsgroep van 85 jaar en ouder heeft circa 85 procent meer dan twee aandoeningen.[2]
[1]RIVM, 2010. Factsheet: De gezondheid van ouderen in Nederland [2]Gezondheidsraad 2008 De ouderdom komt met gebreken.
Kwetsbaarheid Vanuit de overheid en professionele en maatschappelijke organisaties is de laatste jaren meer aandacht ontstaan voor een specifieke, kleine groep ouderen waarbij herstel van ziekte niet altijd zo voorspoedig verloopt; de kwetsbare ouderen. De term kwetsbaarheid of broosheid (frailty) staat voor een verhoogde gevoeligheid voor verstoringen van het lichamelijk en psychisch(sociaal) evenwicht, o.a. ten gevolge van ziektes, behandeling maar ook ingrijpende gebeurtenissen zoals verlies van naasten en/of van de vertrouwde omgeving. De kwetsbare oudere heeft vaker verschillende ziektes, gebruikt veel geneesmiddelen, heeft verschillende behandelaars. Behandeling van het ene probleem kan negatieve effecten hebben op het andere probleem. Ziekte leidt eerder tot functieverlies en herstel verloopt vertraagd. Blijvend functieverlies dreigt, de zelfstandigheid staat onder druk, opname in verzorgingshuis of verpleeghuis kan onvermijdelijk zijn. Aandacht voor de kwetsbaarheid, gerichte aanpak van de functionele problemen en waar mogelijk proactieve zorg kan achteruitgang voorkomen c.q. beperken en een belangrijke bijdrage leveren aan welzijn, welbevinden en zelfredzaamheid van de oudere. Het sociaal en cultureel planbureau geeft in een overzichtsstudie naar kwetsbaarheid aan dat in 2007 naar schatting 600.000 mensen van 65 jaar en ouder kwetsbaar waren in Nederland (gemeten met de TFI)[1]. Hiervan woonden de meeste mensen zelfstandig (500.000).
Huisartsenzorg en kwetsbaarheid De aandacht voor kwetsbaarheid heeft in de eerste lijn geleid tot nieuw beleid. De LHV pleitte in 2007 voor meer samenhang in de zorg voor kwetsbare ouderen in het verzorgingshuis en thuis (LHV, 2007)[2]. Adviezen zijn nader uitgewerkt in een Praktijkwijzer Ouderenzorg[3]. In 2009 is de Handreiking complexe ouderenzorg in verzorgingshuis en thuis verschenen. Een belangrijke rol wordt gezien voor de praktijkverpleegkundige / praktijkondersteuner in screening (vroegsignalering), advisering en monitoring. Zorgverzekeraars haken in en komen met specifieke MI modules ouderenzorg. Huisartsen en apothekers komen tot organisatie van farmacotherapeutisch overleg om het geneesmiddelengebruik onder ouderen te optimaliseren.