De werkbegeleider vervult een essentiële rol in het leerproces van de opleideling. Hij maakt de opleideling dag in dag uit mee, gedurende een langere periode. Hij is het eerste aanspreekpunt voor de opleideling, hij geeft richting aan diens ontwikkeling tot professional. De werkbegeleider is verantwoordelijk voor dat de opleideling behandelingen en diagnostiek op adequate en verantwoorde wijze uitvoert. 

Tot eind vorige eeuw werd in opleidingen alleen gesproken over supervisie. Deze kon door iedereen die een aantal jaren in het vak zat, en erkend werd door een specialistische vereniging gegeven worden. Daarbij was er geen eenduidige definitie van supervisie. Inmiddels is de inhoud en praktijk van supervisie in de BIG-opleidingen en ook in de opleidingsroutes van de specialistische verenigingen meer geprofessionaliseerd. Er zijn supervisorencursussen, er zijn goed omschreven opleidings- en herregistratie- eisen voor supervisoren, en er zijn diverse supervisorenregisters.

Ook is - en dat is alleen in Nederland het geval - bij het ontwikkelen van de BIG- registraties een nieuwe functie in het leven geroepen: die van de werkbegeleider. Met het instellen van deze nieuwe functie zijn de beroepsmatige en juridische verantwoordelijkheden van zowel de werkbegeleider als de opleideling beter omschreven.  De werkbegeleider zit in hetzelfde team als de opleideling, leert hem de kneepjes van het vak op de werkvloer en is tuchtrechtelijk verantwoordelijk. De supervisor is ‘wat meer op afstand gezet’ van de opleideling: hij begeleidt de opleideling met als doel een adequate persoonlijk-professionele ontwikkeling tot vakgenoot.

Bij de splitsing tussen Rollen, taken en verantwoordelijkheden van werkbegeleider en supervisor is inmiddels de omschrijving van wat de supervisor moet doen nader omschreven. Hierbij wordt o.a. aandacht gegeven aan contracteren bij aanvang, aan didactiek, aan het hanteren van het spanningsveld tussen het bieden van een veilige opleidingssituatie en beoordeling, en aan ethiek en cultuur. 

Opvallend is echter dat aan verdere omschrijving van de Rollen, taken en verantwoordelijkheden van de werkbegeleider in de praktijk tot nu toe nog nauwelijks aandacht is besteed (Wat doet deze in de praktijk en hoe doet deze dat). Van een officiële kwalificatie van werkbegeleider is nog geen sprake. Eenieder geeft werkbegeleiding, zowel aan opleidelingen in het kader van een BIG- opleiding, maar ook aan master psychologen die zonder enige ervaring of juist met veel ervaring in de ggz werken. Aan de werkbegeleider in het kader van een BIG-opleiding wordt de eis gesteld dat deze 3 jaar ervaring heeft in het vak, maar als de werkbegeleiding niet in het kader van een opleiding gegeven wordt zijn er geen eisen.

De docenten van de cursus hebben afgelopen jaren in hun cursussen over begeleiden en superviseren veel casuïstiek van de deelnemers uitgewerkt die te maken hadden met onduidelijkheid rond inhoud en taken van de werkbegeleider. Zij hebben nu daarom een cursus ontwikkeld specifiek over werkbegeleiding. Zij hebben deze cursus reeds driemaal gegeven bij GGZ Rivierduinen in 2016, voor GGz Centraal in 2018 en voor Arkin Amsterdam in 2018. Om meer helderheid te krijgen over de werkzaamheden en lastige praktijksituaties voor werkbegeleiders voor werkzaamheden ontwikkelden zij een vragenlijst die werd getest in de cursus bij GGZ Rivierduinen. Daarbij werd vooral duidelijk dat er een grote behoefte bestaat aan uitwisseling van best practices en aan praktijkoefeningen.

Veel wordt door de opleideling geleerd door ‘leren on the spot’’. Daarbij heeft de werkbegeleider een belangrijke voorbeeldfunctie. De opleideling loopt in de uitvoering van dagelijkse werkzaamheden met de werkbegeleider mee, deze laat zien wat hij doet en bespreekt ook wat hij doet en waarom. Vervolgens worden door de opleideling de werkzaamheden verricht onder toeziend oog van de werkbegeleider.  In het samenspel tussen werkbegeleider en opleideling draait het -naast de vakinhoudelijke overdracht - om ruimte, vertrouwen en aandacht en om woorden geven aan wat je doet en waarom. Een continue inschatting van wat de opleideling reeds aan competenties ‘’in huis heeft’ is van belang. Anders gezegd: Wat heeft de opleideling aan competenties, ideeën en vaardigheden tot zijn beschikking, wat zou hij nu kunnen inzetten, waar heeft hij steun of misschien instructie nodig?

Opzet en inhoud van de cursus

In de cursus zal in beeld gebracht worden hoe de werkbegeleider bij kan dragen aan het stapsgewijs begeleiden van de opleideling in het vak. Hoe leert de opleideling en op welke wijze kan de werkbegeleider dit leerproces bevorderen? Welke stappen en werkvormen zijn mogelijk en nodig?

Op de eerste dag wordt met name de theorie ingeleid en worden vaardigheden geoefend.

Tijdens de tweede lesdag wordt er verdiept en geoefend met ingebrachte casuïstiek over stagnaties en problemen in werkbegeleiding, en het op gang brengen van gestagneerde leerprocessen.

De cursus wordt gegeven aan een groep van opleiders bij Eleos, en zij bestaat uit twee dagen met een tussenliggende periode van 10 weken. Het is de bedoeling dat de deelnemers in deze periode oefenen met de aangereikte modellen en methoden en dat zij elkaar onderling consulteren en wederzijds feedback geven. Hierdoor kan het team van werkbegeleiders/opleiders zichzelf versterken. Tevens is het de bedoeling dat de cursisten tussen beide bijeenkomsten in een casusbeschrijving maken, met deze casuïstiek zal op de tweede lesdag geoefend worden.