Symposium: “Het is niet alleen de dosis wat het gif maakt”
(ID nummer: 369672)
Duur gehele onderwijsprogramma: 2 uur
Toetsing: Er is geen toets
Werkvorm: Symposium met 4 interactieve referaten
9:30-10:00 uur
Prof. Dr. Dylan W. de Lange: One size fits all?
Leerdoelen: Aan het einde van deze presentatie zal de toehoorder:
… kunnen beargumenteren waarom bepaalde condities (bijvoorbeeld ouderdom, vaatlekkage bij ernstige ziekte of verminderde eiwitconcentraties in het bloed) veranderingen teweeg brengen in de manier waarop het lichaam medicamenten verwerkt.
… snappen dat de gegeven dosering nooit hetzelfde kan zijn als bij een andere patiënt (inter-individuele variatie) maar ook enorm kan variëren van dag tot dag bij dezelfde patiënt (intra-individuele variatie).
Samenvatting:
Oudere patiënten hebben orgaanfunctiewijzigingen die effect kunnen hebben op het verwerken van medicatie door het lichaam (farmacokinetiek), waardoor zij soms sterkere effecten van medicatie ervaren dan jongere patiënten. Bijvoorbeeld het omzetten van de medicatie door de lever is verminderd en het verlies van medicatie via de nieren kan ook afnemen op basis van een verminderde nierfunctie of vaatlekkage door ouderdom. Oudere mensen gebruiken vaker meerdere medicamenten, waardoor vaker interacties optreden. Verder worden er vaker verminderde eiwit concentraties in het bloed gemeten door ouderdom, nierfunctiestoornissen en/of ondervoeding. Een verminderde eiwitbinding kan juist hogere ongebonden concentraties geven met een hoger effect van het medicament. Daarom is het van groot belang dat de dosering bij oudere patiënten aangepast wordt. Dit is nog meer van belang als oudere patiënten op de intensive care worden opgenomen in verband met ernstig ziek zijn. Per patiënt dient dan goed gekeken te worden wat de dosering van elk medicament hoort te zijn. In deze voordracht zullen hier enkele voorbeelden van besproken worden.
10:00-10:30 uur
Dr. Douwe Dekker: What if my patient is not fit?
Leerdoelen: Aan het einde van de presentatie zal de toehoorder:
… de nierfunctie kunnen beoordelen bij ernstig zieke patiënten
… inzicht hebben in hoe medicatie te doseren bij veranderde nierfunctie
Samenvatting:
Ernstig zieke patiënten hebben frequent orgaanfalen, zoals nierfunctiestoornissen, maar hoe bepaal je nierfunctiestoornissen. Welke voor en nadelen zitten er aan de verschillende biomarkers en formules die tegenwoordig gebruikt worden om de nierfunctie te beoordelen. Het blijkt dat er geen goede maat is om de nierfunctie bij ernstig zieke patiënten te beoordelen. Er zullen tools worden gegeven ten aanzien van “best practices”. Welke nieuwe biomarkers zouden ons in de toekomst dan wel kunnen helpen? Nierfunctiestoornissen brengen op zichzelf ook veranderingen in het lichaam teweeg, zoals oa veranderde eiwitbinding en vochtbalans. Door nierfunctiestoornissen kunnen farmacokinetische veranderingen optreden zoals verminderde klaring door verminderde nierfunctie en verhoogd distributievolume, maar ook verhoogde klaring via andere organen door hogere vrije concentratie bijvoorbeeld. Er zal besproken worden hoe te doseren bij nierfunctiestoornissen en het gebruik van dialyse; mn continue dialyse. Daarnaast zal het begrip “augmented renal clearance” uitgelegd worden en het effect op medicatie dosering.
11:00-11:30 uur
Prof. Dr. Catherijne A. J. Knibbe: Too fat to fit?
Leerdoelen: Aan het einde van de presentatie zal de toehoorder:
… weten welke invloed obesitas heeft op de PKPD van geneesmiddelen bij IC patiënten
… een aantal medicamenten kunnen beschrijven, waarvan de farmacokinetiek niet beïnvloed wordt door bij obesitas
Samenvatting:
Er is heden ten dage geen consensus hoe medicatie gedoseerd dient te worden in obese en morbide obese (overeenkomend met een “body mass index (BMI)” of > 40 kg/m2) patiënten. Veel medicamenten worden gedoseerd op basis van mg/kg, maar is dit juist in het geval van obesitas? Termen als “adjusted body weight” en “lean body weight” zullen besproken worden in het kader van doseringsschema, evenals het effect van grootte ofwel oppervlak. Verder zullen (patho)fysiologische veranderingen in de obese patiënt die van invloed zijn op farmacokinetiek van verschillende medicamenten besproken worden. Bijvoorbeeld; in het algemeen blijkt dat de klaring van obese patiënten verhoogd is. Dit kan veranderingen in de halfwaardetijd van een door de nier geklaard medicament geven, waar je rekening mee moet houden met het doseren. Ook zullen veranderingen in enzymen die medicatie kunnen omzetten of transporters van medicamenten die opname in of uit de cel ondersteunen uitgelegd worden. Er zal besproken worden wat deze veranderingen in obese patiënten voor effect hebben op de effectiviteit van verschillende medicamenten.
11:30-12:00 uur
Drs. Maaike A. Sikma: How to fit tacrolimus better early after heart and lung transplantation?
Leerdoelen: Aan het einde van de presentatie zal de toehoorder:
… weten dat de dosering van het afweerremmend geneesmiddel tacrolimus direct na hart- en longtransplantatie onvoorspelbaar is
… begrijpen dat de volbloedconcentratie van tacrolimus niet direct gerelateerd is aan de ongebonden concentratie in de eerste dagen na hart- en longtransplantatie
Samenvatting: Dit is een referaat nav een proefschrift
Tacrolimus is een zeer effectief afweerremmend geneesmiddel dat na orgaantransplantaties gebruikt wordt om afstoting van het orgaan, zoals hart en longen, te voorkomen. Het heeft als negatief effect onder andere nierfunctiestoornissen. Daarom is het belangrijk om in deze beginfase tacrolimus goed te doseren. In de fase direct na hart- en longtransplantatie kunnen echter, lever- en darmfunctiestoornissen ontstaan. De opname vanuit de darm is zeer wisselend en zelfs onvoorspelbaar in deze beginfase. Het geneesmiddel wordt soms helemaal niet opgenomen en soms juist heel snel en volledig. Verder zit tacrolimus bijna volledig opgehoopt in de rode bloedcellen, maar juist bij deze patiënten wisselen de concentraties van de rode bloedcellen sterk. Het werkzame, maar ook giftige deel is dat deel wat vrijelijk door de bloedbaan stroomt. De vrije concentratie wisselt sterk gekoppeld aan de veranderingen in de rode bloedcellen. Om nierfunctiestoornissen verder te verminderen, kan het daarom nuttig zijn de dosering aan te passen op basis van de hoeveelheid rode bloedcellen in het bloed. Hiermee is het mogelijk de bijwerkingen van tacrolimus te verminderen in de beginfase na hart- en longtransplantatie.