(Spoed)echografie door internisten is sterk aan te bevelen om de kwaliteit van de patiëntenzorg te verbeteren. Derhalve dient (spoed)echografie een plaats te krijgen in de opleiding tot internist.

Leerdoelen:

• Heeft globale kennis van de natuurkundige principes van echografie, de manier waarop het beeld tot stand komt en de artefacten die daarbij kunnen optreden.
• Kan de juiste probe selecteren voor de vraagstelling.
• Kan van de volgende functies op het echoapparaat gebruik maken:
  • bevriezen van het beeld
  • opslaan van beelden
  • M-mode
  • lineaire afstandmetingen
• Kan de oriëntatie van het beeld controleren door afkoppelen van de probe en weet wat de conventies voor oriëntatie zijn (craniale of rechter zijde van de patiënt links in beeld, behalve bij echocardiografie).
• Kan het beeld optimaliseren door:
  • goed contact met de huid te houden door het uitoefenen van de juiste druk
  • de positie van de echoprobe aan te passen met schuiven, roteren, kantelen (tilten) en kiepen (rocken)
  • de diepte, gain en focus van het beeld aan te passen
  • de patiënt ademinstructies te geven of van houding te laten veranderen.
• Kan de vena cava inferior in longitudinale richting in beeld brengen (subcostaal of transhepatisch) en kent de volgende criteria van hoge centraalveneuze druk:
  • maximale diameter van de VCI (loodrecht op lengterichting midden door het vat gemeten) > 21 mm en
  • collaps van de VCI bij sniff-test < 50%
  • collaps van de VCI bij sniff-test < 50%
  • Kan de levervenen in beeld brengen met een rechter schuine subcostale opname en deze beoordelen op stuwing (diameter in de perifere delen > 6 mm).
  • Kan de volgende opnames van het hart maken:
    • subcostale opname
    • apicale vierkameropname
    • parasternale lange as
    • parasternale korte as ter hoogte van de papillairspieren en ter hoogte van de aortaklep
  • Kan op grond van de volgende kenmerken van een normale linkerventrikelfunctie beoordelen of de linkerventrikelfunctie goed of verminderd is:
    • symmetrische concentrische contracties van de linker ventrikel
    • verdikking van het myocard in alle segmenten bij contractie
    • de punt van de anterieure slip van de mitralisklep komt < 10 mm van het septum
    • mitral annular plane systolic excursion (MAPSE) > 10 mm.
  • Kan de rechterventrikel beoordelen op de volgende pathologische kenmerken:
    • verwijding (diameter > 2/3 van de linker ventrikel) als kenmerk van acute drukverhoging
    • dikte van de vrije wand van de rechter ventrikel ≥ 5 mm als kenmerk van hypertrofie
    • afplatten van het septum, ronder worden van de rechter ventrikel en paradoxale beweging van het septum als kenmerken van verhoogde druk
    • tricuspid annular plane systolic excursion (TAPSE) < 16 mm als kenmerk van systolische disfunctie van de rechter ventrikel
  • Kan pericardvocht vaststellen
  • Kent de punten van het BLUE-protocol voor echografie van de longen:
    • Punt 1: midclaviculair, ongeveer ter plaatse van de 2e intercostaalruimte
    • Punt 2: midclaviculair, één handbreedte daaronder
    • Punt 3: midaxillair, ter plaatse van het diafragma
    • Punt 4: bij de liggende patiënt zo dorsaal mogelijk boven het diafragma (posterolateral alveolar and/or pleural syndrome (PLAPS)-punt).
  • Kan bij echografie van de longen de volgende eigenschappen beoordelen:
    • aanwezigheid en afwezigheid van ventilatie door beoordelen van lung sliding, zo nodig bevestigd met een M-mode waarop sea shore sign van barcode (= stratosphere) sign van elkaar onderscheiden worden
    • aanwezigheid van lung point als kenmerk van een pneumothorax
    • A-patroon versus B-patroon (> 2 B-lijnen per intercostaalruimte) als kenmerk van interstitiële verdikking veroorzaakt door cardiogeen longoedeem, fibrose, interstitiële pneumonie of interstitiële longziekten
    • aanwezigheid van alveolaire consolidatie
    • aanwezigheid van pleuravocht, atelectatische long daarin (jellyfish sign) en complexiteit van het pleuravocht (schotten en plankton sign).
  • Kan de abdominale aorta transversaal en longitudinaal in beeld brengen, de truncus coeliacus, AMS en nierarteriën herkennen en vaststellen of er een aneurysma van de abdominale aorta is (diameter > 3 cm).
  • Is ervan op de hoogte dat een aortadissectie soms echografisch kan worden waargenomen.
  • Is ervan op de hoogte dat retroperitoneale lymfadenopathie kan worden gevonden bij echografie van de VCI en aorta.
  • Kan intraperitoneaal vocht aantonen door het maken van standaardopnames voor predilectieplaatsen van intraperitoneaal vocht:
    • rechts midaxillair coronaal tussen de 9e en 11e rib voor vocht tussen diafragma en lever, in Morison’s pouch en bij de leverpunt (kijk ook naar pleuravocht en vocht onder het leverkapsel)
    • suprapubisch transversaal en sagittaal voor vocht in het cavum Douglasi bij vrouwen/ de rectovesicale ruimte bij mannen
    • links in de achterste axillairlijn tussen de 6e en 9e rib voor vocht tussen diagragma en milt en in de recessus splenorenalis (kijk ook naar pleuravocht en vocht onder het miltkapsel).