Het laatste decennium is er een verandering in de wereld van de farmacie gaande: van populatiegerichte interventies tot steeds meer farmacotherapie, toegesneden op de individuele patiënt. Met een goede Nederlandse term wordt dit ‘personalized medicine’ genoemd.

Personalized medicine wordt toegepast in de complete breedte van de farmacie; zowel in de eerstelijns zorg bij de openbare apotheek, als in de tweede- en derdelijns zorg in topklinische en academische centra.

In de eerstelijnszorg hanteerden we in het verleden een standaard geneesmiddel met een standaarddosering voor elke patiënt met een zelfde medisch probleem; tegenwoordig wordt er meer aandacht besteed welke werkzame stof, in welk vorm en welke dosering het meest geschikt is voor de individuele behoefte van de patiënt. 

In het eerste deel van deze nascholing willen we hier ons verder in verdiepen. 

Prof. Ron van Schaik zal ons meenemen in de boeiende wetenschap van de farmacogenetica en zal ons uitleggen hoe deze wetenschap ons kan helpen bij het vaststellen welke werkzame stof in welke dosering het maximale farmacotherapeutische effect en de minste bijwerkingen kan geven bij de individuele patiënt.

Drs. Aris Prins zal ons vervolgens vertellen hoe deze farmacogenetische wetenschap uitwerkt in het dagelijks leven van de openbare apotheek. In zijn regio heeft er een pilot ‘Farmapas’ gedraaid waarin bij een specifieke patiëntenpopulatie geëxperimenteerd is met het farmacogenetisch paspoort in de therapiekeuze. Heeft dit klinisch relevante voordelen opgeleverd voor de patiënt? 

In de tweede- en derdelijnszorg zien we met name in de oncologie veel nieuwe dure geneesmiddelen het basispakket instromen die niet meer zozeer gericht zijn op een specifieke tumor, maar meer op de genetische mutaties die bij verschillende tumoren ontstaan. Deze geneesmiddelen zijn dan ook voor meerdere tumortypen geschikt, maar zijn effectief indien een patiënt de betreffende genetische mutatie in zijn tumor heeft. Ook bepaalde combinaties van immunotherapie en chemotherapie wordt steeds meer op individueel niveau gegeven.

In het tweede deel van deze nascholing gaan we in op een van de meeste recente derdelijns vormen van personalized medicine, namelijk de CAR-T therapie. Kunnen we nog wel van een geneesmiddel spreken? De officiële term is ‘advanced therapy medicinal product’ en betreft een product dat voor een individuele patiënt ontwikkeld wordt met behulp van T-lymfocyten van de patiënt zelf. 

Dr. Tom van Meerten zal ons vertellen wat de potenties en verwachtingen zijn van deze nieuwe CAR-T therapie. Wat is het innovatieve van deze therapie en wat verwacht hij van deze therapie op de korte maar ook op de lange termijn?

Aan deze nieuwe CAR-T therapie hangt echter een stevig prijskaartje: de twee nieuwe middelen die hieronder vallen (Kymriah® en Yescarta®) zijn door de minister van VWS in de sluis geplaatst (zijn niet automatisch het basispakket ingestroomd), in afwachting van een beoordeling door het Zorginstituut op stand wetenschap en praktijk en een onderhandeling door het prijsarrangementenbureau van VWS.

Drs. Jolanda de Boer zal ons meenemen in dit traject; hoe wordt beleidsmatig omgegaan met deze nieuwe dure geneesmiddelen, welke mogelijkheden hebben we om deze innovaties toegankelijk te maken voor de patiënt maar toch ook om de uitgaven op macroniveau te beheersen?