Training ‘Zelfcompassie voor artsen’

Inleiding: In de populaire en wetenschappelijke literatuur is toenemend aandacht voor het (on-)welbevinden van artsen. Het aantal wetenschappelijke artikelen met als thema ‘physician burnout’ en ‘physician wellness’ neemt ieder jaar toe. In de medische opleiding en diverse gezondheidszorginstellingen in binnen- en buitenland wordt steeds meer aandacht besteed aan dit onderwerp.

Wat is er bekend?: Artsen houden van hun vak, blijkt uit onderzoek, maar ook dat artsen een hoge werkdruk ervaren. Naast medische expertise wordt er steeds meer van artsen gevraagd: samenwerken in (multidisciplinaire) teams, ‘shared decision making’, onderwijs geven, voldoen aan een toenemend aantal richtlijnen, meewerken aan kwaliteitscontrole. Artsen voelen zich overspoeld door de bijbehorende administratieve taken en bureaucratie en ervaren een verlies aan autonomie. Dit leidt tot ontevredenheid en stress.Naast externe oorzaken zijn er ook interne factoren die bijdragen aan stress en onwelbevinden. Dokters zijn over het algemeen perfectionisten en harde werkers. Ze vinden het moeilijk tijd voor zichzelf te maken en te ontspannen. Hun focus ligt bij de zorg voor anderen. Ze neigen naar een overdreven verantwoordelijkheidsgevoel ten opzichte van hun patiënten. Daarnaast zijn ze zelfkritisch en vermijden het liever hulp te vragen.

Waarom is het van belang?: Er is een duidelijk verband tussen (on)welbevinden van een arts en professioneel functioneren. Werkgerelateerde stress, moeheid en verminderd welbevinden zijn aantoonbaar gerelateerd aan verminderde kwaliteit van zorg en patiëntveiligheid. Daarnaast kan het leiden tot fysieke klachten, burnout, depressie en zelfs suïcide voor de arts zelf.
Omgekeerd bevordert welbevinden van de dokter de kwaliteit van zorg. Wallace et al stellen dan ook voor ‘physician wellness’ als aparte kwaliteitsindicator voor een optimaal functionerend gezondheidszorgsysteem te gebruiken20. 

Deze training: In deze training ligt de focus op het verbeteren van de ‘selfcare’ van artsen met behulp van zelfcompassie (zie verantwoording zelfcompassie voor toelichting), zodat zij hun welbevinden vergroten en beter functioneren. Zowel op het werk als thuis. ‘Selfcare is a professional imperative’ stellen Kuhn en Flanagan in het artikel met dezelfde titel van februari 2017. Zelfcompassie draagt, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, bij het aan het welzijn en functioneren van artsen.

Algemeen doel nascholing (gelinkt aan CanMEDS) 

Reflectie op en inzicht in huidige eigen situatie en eigen emoties en gedrag. Wat voor effect hebben mijn emoties en gedrag op mijzelf, mijn patiënten, collega’s en andere mensen om mij heen? (7. professionaliteit, mn 7.2, 6.1 organisatie, 2. communicatie en 3. samenwerking, mn 3.2) 

Erkennen dat zelfzorg minstens even belangrijk is als zorg voor anderen, goede zelfzorg als een voorwaarde zien om voor anderen te kunnen zorgen, een effectieve behandelrelatie aan te kunnen gaan en te kunnen samenwerken ( 6.Organisatie 6.1, 7.Professionaliteit 7.2, 2.Communicatie, mn 2.1 en 2.2, 3. Samenwerking, mn 3.4)

De wetenschappelijk onderbouwde effecten van zelfkritiek en zelfcompassie en de link van beide met welzijn en professioneel functioneren kunnen benoemen en zelfcompassie op verschillende manieren kunnen toepassen ( 6.Organisatie 6.1, 7.Professionaliteit 7.2, 2.Communicatie, mn 2.1 en 2.2, 3. Samenwerking, mn 3.4)

Kennis van de klinische toepassingen van zelfcompassie (1. medisch handelen, mn 1.1 en 1.2)

Oorzaken en gevolgen van compassiemoeheid kunnen omschrijven. Tools kunnen toepassen om een juiste balans te vinden in geven en nemen, in zelfzorg en zor